اقتصاد ایران چگونه در برابر فشار حداکثری آمریکا دوام آورده است؟

ظرفیت تجارت ٤٨ میلیارد دلاری ایران با کشورهای همسایه
28 دی 1398
رشد ۱۱۶ درصدی صادرات ایران به اتحادیه اوراسیا در ۹ ماهه امسال
6 بهمن 1398

اقتصاد ایران چگونه در برابر فشار حداکثری آمریکا دوام آورده است؟

خبرگزاری تسنیم جمعه 27 دی 98 : به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه خبری ان‌پی‌آر آمریکا، از سال 2017 میلادی، دولت ترامپ تحریم‌های متعدد و سختگیرانه‌ای را علیه ایران به‌اجرا گذاشته تا به‌زعم خود این کشور را از منابع مالی‌اش محروم کند و به‌پای میز مذاکره بکشاند.

بنا به ادعای مقامات آمریکایی، استراتژی فشار حداکثری موجب کاهش 80درصدی درآمدهای نفتی ایران شده و به‌گفته رئیس جمهوری ایران به‌دلیل تحریم‌های آمریکا این کشور از حدود 200 میلیارد دلار درآمد خارجی و سرمایه گذاری محروم شده است. اما اقتصاد ایران همچنان پابرجاست.

جواد صالحی اصفهانی، استاد اقتصاد دانشگاه ویرجینیا تک در این باره گفت: «من فکر می‌کنم پیش‌بینی‌ها در مورد فروپاشی سریع اقتصاد ایران بیش از حد خوش‌باورانه بوده است». به‌رغم تحریم‌های دولت ترامپ «درک درستی در مورد پیچیدگی اقتصاد ایران و این‌که آنها چقدر خوب و با چه‌میزانی از تجربه در برابر تحریم‌ها مقاومت می‌کنند وجود ندارد.»

صالحی اصفهانی افزود: «هرچند اقتصاد ایران در وضعیت خوبی قرار ندارد،» اما طی 4 دهه گذشته، ایران تجربیات فراوانی در زمینه تحریم‌ها به دست آورده و یاد گرفته که چگونه با تأثیرات تحریم‌ها کنار بیاید. این بار نیز داستان با تحریم‌های قبلی متفاوت نیست.

هم بانک جهانی و هم صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده‌اند که اقتصاد ایران امسال حدود 9 درصد کوچک شود، (هرچند که برآوردهای دولت ایران پایین‌تر از این رقم‌هاست.)، اما این رقم را با دهه 1970 و اواخر دهه 1980، یعنی زمانی که پس از بحران گروگانگیری ایران را هدف تحریم قرار داد مقایسه کنید. در آن زمان، سرانه تولید ناخالص داخلی ایران به‌میزان 50 درصد افت کرد.

به‌گفته اسفندیار باتمانقلیچ، مؤسس سازمان بورس و بازار، تا قبل از خروج آمریکا از برجام در می 2018، ایران روزانه حدود 2 میلیون بشکه نفت صادر می‌کرد. اکنون میزان صادرات نفت ایران بین 300 تا 500 هزار بشکه برآورد می‌شود که آن هم اکثراً به چین صادر می‌شود. اما تکیه ایران تنها به نفت نیست. باتمانقلیچ افزود: «اقتصاد ایران بسیار متنوع است و تولید واقعاً یکی از حوزه‌های مهم آن به‌شمار می‌رود. در حال حاضر بخش تولید حدود یک‌پنجم کل اشتغال کشور را تشکیل می‌دهد.»

وی گفت که تولید شامل خودروسازی، فلزات و پلاستیک است. تحریم‌های آمریکا موجب شده تا دسترسی به کالاهای مورد نیاز جهت تولید محصولات و البته یافتن مشتری خارجی برای شرکت‌های ایرانی دشوار شود، اما به‌دلیل سیستم‌های پرداخت غیررسمی که برای نقل و انتقال پول به بانک‌ها متکی نیستند، برخی از تولیدات ایران می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند، به‌علاوه، برخی از کالاها مشمول تحریم‌های ثانویه نیستند. این کارشناس اقتصاد ایران گفت: «آنها شامل کالاهای پایه‌ای نظیر محصولات غذایی یا مثل محصولات مصرفی یعنی لوازم خانگی و یا شوینده‌ها و شامپوها هستند.»

سوزان مالونی، متخصص امور ایران در مؤسسه بروکینگز هم معتقد است ایران روابط مستحکمی با شرکای منطقه‌ای خود دارد که از طریق آن می‌تواند به تهاتر، تجارت و یا استفاده از سایر ترتیبات جهت حفظ بخشی از فعالیت‌های اقتصادی خود بپردازد.

مالونی افزود: «ایرانی‌ها واقعاً صنایع جایگزینی دارند که در مواقع سختی به آنها اتکا می‌کنند و از ظرفیت‌های داخلی قابل توجهی برخوردارند. آنها همچنین می‌توانند از روابط خود با همسایگانشان برای خنثی کردن کارشکنی‌های اقتصادی استفاده کنند… کشورهایی نظیر عراق و افغانستان، برخی از کشورهای آسیای میانه، و طبیعتاً سوریه دسترسی‌ای به ایران می‌دهد که خارج از قلمروی نفوذ خزانه‌داری آمریکاست.»

صالحی اصفهانی افزود که کمبود کالاهای وارداتی به رونق تولید داخلی کمک کرده و همین مسئله به ایجاد اشتغال بیشتر منجر شده است.