خبرگزاری تسنیم شنبه 24 شهریور 97 : به گزارش خبرنگار اقتصادی باشگاه خبرنگاران پویا، افزایش رشد بهره وری یکی از مباحث جدی برای توسعه کشور است که از برنامه پنجم توسعه نیز به صورت جدی به آن پرداخته شد به گونه ای که برای پایش بهره وری در کشور یک سازمان مستقل در نظر گرفته شد اما آمارها در این چند سال اخیر نشاندهنده این است که کشور وضعیت مناسبی را در این زمینه نداشته است در این زمینه با اصغر بالسینی کارشناس اقتصادی گفت و گو کردیم؛
وی با اشاره به اینکه اگر چه در در این روزها هیاهوی افزایش نرخ ارز، افزایش قیمت کالاهای اساسی و مجموعه حوادثی از این دست که فضای اقتصادی کشور را به شدت متلاطم کرده است حرف اول تحلیلهای اقتصادی است گفت: اما یک آمار بسیار قابل تأملی را سازمان ملی بهره وری ایران در قالب یک گزارش جامعی منتشر کرده است که دارای آمارهای تکان دهنده ای است. گفتنی است رئیس سازمان ملی بهرهوری نیز با حضور در یک برنامه تلویزیونی درباره تحقق رشد بهرهوری کشور در دهه گذشته گفته بود درصد آن صفر است.
* فاجعه بودن آمار بهره وری سالهای اخیر کشور
این کارشناس اقتصادی با انتقاد از غفلت دولتمردان و کارشناسان اقتصادی نسبت به وضعیت بهره وری کشور گفت: این آمار بسیار وحشتناک و تکان دهنده است و از تلاطمهای اخیر بازار نرخ ارز نیز برای اقتصاد ایران خطرناک تر و قابل توجه تر است. آن چیزی که در این آمار به عنوان بهره وری اقتصاد ایران به آن اشاره شده است یک فاجعه ملی است.
بالسینی با اشاره به اینکه سازمان ملی بهره وری با بررسی و مطالعه سالهای 1384 تا سال 1396 به تحقیق و ارزیابی نتایج آن پرداخته است گفت: متأسفانه این آمار و تحقیقات بیان می کند که به صورت میانگین متوسط کل نرخ بهره وری در این دهه صفر بوده است یعنی اگر نرخ رشد بهره وری در این سالها را با هم جمع کنیم و تقسیم بر تعداد آنها کنیم میانگین صفر می شود.
وی در مورد اهمیت موضوع بهره وری که صفر بودن آن را تکان دهنده می داند گفت: برای پاسخ به این سوال بایستی با مفهوم بهره وری آشنا شویم.
این کارشناس اقتصادی افزود: بهره وری در دو فضای مدیریتی و اقتصادی مطرح است؛ در فضای مدیریتی که در قالب اشخاص و سازمانها می توان به آن اشاره کرد منظور از بهره وری زمانی است که کارآیی و اثر بخشی همزمان رخ بدهد و منظور از اثر بخشی این است که یک کار درستی را انجام دهیم و مسیری درستی را انتخاب کنیم و انتخابی که برای طی مسیری برگزیده می شود درست باشد و منظور از کارآیی نیز انجام صحیح کار منتخب است یعنی کار را بهترین شیوه انجام دهیم در این صورت کارآیی در آن فضا رخ داده است و به صورت خلاصه معنای بهره وری در مدیریت یعنی انتخاب کار درست و انجام صحیح آن.
وی در مورد مفهوم اقتصادی بهره وری گفت: برای ایجاد رشد اقتصادی لاجرم دو مسیر وجود دارد؛ یک مسیر این است که حجم فیزیکی نهاده های تولید خود را یعنی سرمایه، کار و مدیریت است افزایش دهید و مسیر دیگر این است که با همین نهادههای موجود از بهتر استفاده کنید و تولید را افزایش دهید، در اقتصاد به چنین رشدی که افزایش تولید از افزایش رشد نهادهها نباشد بهره وری می گویند.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه بهره روی اقتصادی زمانی صورت می گیرد که بهبود فرایندها، ارتقای سرمایه انسانی و بهبود شرایط فنآوری ها و به صورت خلاصه به کارگیری کارآتر منابع بتوانیم ستادنده بیشتری از نهاده ها موجود به دست بیاوریم. یعنی وقتی ورودی نهاده ها ثابت بماند ولی از طرف دیگر خروجی هایمان افزایش یابد یک اقتصاد بهره ورتر کار را انجام داده است.
وی با تصریح به اینکه در قانون چهارم، پنجم و ششم توسعه احکام کمی مهمی برای بهبود میزان بهره وری داریم گفت: بر اساس برنامه توسعه کشور باید سالانه رشد 8 درصدی داشته باشیم تا تبدیل به قدرت اول منطقه شویم که از این 8 درصد 5/2 درصد آن باید به وسیله افزایش بهره وری باشد. وقتی متوسط سال 84 تا 96 صفر است یعنی رشد 2 درصدی کشور را نتوانسیم بر اساس برنامه محقق کنیم.
بالسینی در مورد وضعیت کشورهای دیگر در این رابطه گفت: به عنوان نمونه به دو کشور چین و هند که رشد اقتصادی بالایی در دنیا دارند اگر در نظر گرفته شود مثلا کشور چین به صورت متوسط از سال 1970 تا 2013 سالانه 7/8 درصد رشد اقتصادی داشته است، بنابراین اگر بیش از 40 سال رشد اقتصادی چین را ملاحظه کنیم 36 درصد رشد چین از طریق بهره وری بوده است و برای کشور هند نیز در این دوره رشد بهره وری سالانه 2/5 درصد بوده است که در مجموع این 40 سال 30 درصد رشد هند از افزایش بهره وری بوده است.
* اتلاف سرمایه ملی کشور بدون عایدی خاص برای اقتصاد کشور
این کارشناس اقتصادی با اظهار تأسف از اینکه برای سالها است که رشد بهره وری کشور صفر بوده است و وضعیت بهره وری کشور در چند سال اخیر به شدت وخیم است گفت: بهره وری دو جز اساسی دارد رشد سرمایه و رشد نیروی انسانی که وضعیت میزان بهره وری سرمایه به مراتب بدتر است.
وی افزود: معنای این حرف یعنی در این سالها دولت سرمایه زیادی را تلف کرده و نتوانسته ما به ازای آن برای اقتصاد کشور خروجی داشته باشد.
فلانی با ابراز اینکه در بین سالهای 1384 تا 1396 نرخ رشد نیروی انسانی 5/13 درصد بوده است گفت: به همین میزان نیز رشد تولید ناخالص داخلی داشته ایم و به این صورت بهره وری نیروی انسانی صف بوده است.
وی با هشدار به اینکه درمورد بهره وری سرمایه اوضاع بسیاربد است گفت: بهره وری سرمایه منفی 7/0 درصد بوده است یعنی افزایش سرمایه نه تنها باعث رشد اقتصادی کشور نشده است بلکه رشد اقتصادی کشور کمتر نیز شده است.
این کارشناس اقتصادی در رابطه با وضعیت دو دولتی که در این بازه زمانی یعنی 84 تا 96 در افزایش بهره وری وجود داشته است گفت: متوسط بهره وری کل اقتصاد بدون لحاظ کردن آن چیزی که بخش نفت اضافه می کند متوسط سالهای 1384 تا پایان سال 1391 مثبت 51/1 درصد بوده است و متوسط سالهای 1392 تا 1395 منفی 75/0 درصد بوده است.
وی با اظهار تأسف از اینکه علی رغم همه هیاهوهای دولت برای بهبود وضعیت معیشت و اقتصاد مردم شاخص رشد بهره وری در کشور منفی بوده است گفت: با رشد منفی حدود یک درصد نرخ بهره وری یعنی در دولت فعلی نه تنها رشد حدود دو درصدی دولت سابق ادامه پیدا نکرده است بلکه عقب گرد قابل ملاحظه ای در این زمینه صورت گرفته است.
بالسینی با تذکر نسبت به اینکه اگر چنین وضیعتی استمرار پیدا کند رسیدن به سند چشم انداز در سال 1404 و تبدیل شدن به قدرت اول منطقه محال خواهد بود گفت: قطعا برای تحقق برنامه سند چشم انداز 1404 اگربرای افزایش بهره وری چاره ای اندیشه نشود با مشکلات جدی روبه رو خواهد بود.
