خبرگزاری فارس جمعه 14 آبان 95 : رونق صادرات در حالی جزء سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است که در پایانه‌های هم مرز با پاکستان و افغانستان، ترانزیت و صادرات با هزینه‌های سربار و کمبود امکانات اولیه روبرو است.
خبرگزاری فارس: مجتبی رحمتی – تنها مرز قانونی در جنوب شرق کشور که سیاحان داخلی و خارجی از طریق مرز زمینی و راه‌آهن به شبه قاره هند متصل می‌کند، مرز میرجاوه است. یکی از قدیمی‌ترین گمرکات کشور که بیش از 100 سال در امر واردات و صادرات نقش ایفا می‌کند.
با تعدادی از مدیران ستادی گمرک در یک سفر کاری عازم این منطقه می‌شویم. گمرکی که هم مرز با پاکستان بوده و فاصله آن تا زاهدان حدود 90 کیلومتر است. در راه کمبود امکانات و زیرساخت‌ها ذهنمان را به خود مشغول می‌کند، با طی کردن حدود یک ساعت به گمرک میرجاوه می‌رسیم که در بخش ترانزیت، مسافری و گاهی اوقات واردات فعال است. بیش از صف تعداد 10 تریلر پشت گمرک میرجاوه، سردر نا مناسب و بدون اسم و رسم آن نظرمان را جلب می‌کند.
به محض ورود به گمرک بدون معطلی مسئولان به اتاق کوچک کنترل پورت جی پی اس کامیون‌های ترانزیتی رفتیم تا از نزدیک جریان امور بررسی شود.
ظاهرا سامانه جامع امور گمرکی برای انجام فرایندها فعال است و البته مسئول این بخش می‌گوید، گاهی اوقات با قطعی اینترنت همراه است، اما در مجموع خوب کار می‌کند. ناگفته نماند علی رغم توقعمان پوشش اینترنت اپراتورهای تلفن همراه عملکرد قابل ملاحظه‌ای داشت.
پورت جی‌پی‌اس کامیون‌های ترانزیت به صورت آفلاین بازرسی می‌شود. البته این سیستم با سامانه جامع گمرکی در ارتباط نیست.
سر راهمان سری به آسایشگاه کارکنان گمرک می‌زنیم که روزها با مشکل آب روبرو است و فقط شب‌ها آب دارد، مکانی که نیازمند رسیدگی و دقت نظر بیشتر است. با کمی فاصله دو کانتینر کشف شده از مواد پیش ساز مواد مخدر که بوی نامطبوعی دارد که هنوز برای معدوم سازی آن تصمیمی گرفته نشده است.
بنا به گفته مسئولان، فقط میوه از گمرک میرجاوه وارد می‌شود و بیشتر نقش ترانزیت را ایفا می‌کند، به دلیل آنکه این گمرک مسائلی از جمله بهداشت، قرنطینه، انبار، استاندارد نداشته، بنابراین ترخیص قطعی نشده و با ترانزیت داخلی فرایندهای کالاها در گمرک زاهدان انجام می‌شود.
بنا به گفته مسئولان استان حجم ترانزیت خارجی خروجی از گمرک میرجاوه به ارزش 111 میلیون و 277 هزار دلار، ترانزیت خارجی ورودی 28 میلیون 869 هزار دلار، صادرات 7 میلیون و 338 هزار دلار، واردات یک میلیون و 105 هزار دلار به صورت مرزنشینی و صادرات از بازارچه 63 میلیون تومان در هفت ماه امسال گزارش شده است. همچنین وارداتی از بازارچه مرزی وجود نداشته است.
براین اساس عمده کالاهای وارداتی کنجد و میوه است که به دلیل عدم حضور ارگان‌هایی مانند قرنطینه، بهداشت، انبار، استاندارد این محصولات نیز به زاهدان ترانزیت داخلی می‌شود.
به گزارش فارس، طبق قانون، پایانه مرزی زیر نظر سازمان راهداری و حمل نقل جاده‌ای فعالیت می‌کنند. آنچه مشاهده شد، زیرساخت‌های منطقه در خور یکی از قدیمی‌ترین گمرکات کشور نیست و برای مباحثی از جمله خدمات رفاهی، مکان یابی برای استراحت مسافران، رانندگان، آب آشامیدنی، سرویس‌های بهداشتی، استحمام نیاز به تلاش‌های بیشتری است.
علیرضا دشتانی مدیرکل سابق دفتر نظارت بر ترانزیت گمرک با اشاره به کامیون‌های ترانزیتی تصریح کرد: هنگامی که یک کامیون ترانزیتی دیرتر از حد معمول و یا زودتر از آن به مرز برسد، باید بررسی و کنترل بیشتری بر آن داشت.
یکی از گلایه‌های فعالان بخش خصوصی مربوط به پاسخ دیرهنگام استاندارد و آزمایشگاه به گزارشات است، آنها همچنین خواستار فراهم شدن رفاه بیشتر و امکانات پایانه مرزی برای مسافران و رانندگان شدند که مسئولان قول پیگیری آن را دادند.
یکی از مشکلات گمرک میرجاوه ورود پیش‌سازهای مواد مخدر از کشور پاکستان است که با فرایندهایی تبدیل به مواد مخدر می‌شود. معروفترین این پیش‌سازها اسید اندریک است که گمرک میرجاوه با آن روبرو بوده است. با این حال بسیاری از این پیش‌سازها توسط مسئولان گمرکی با کنترل اسکنر، کشف و ضبط می‌شود.
دشتانی در این رابطه عنوان می‌کند: بیشترین پیش‌سازها در قالب کالاهای بی‌ارزش به داخل کشور وارد می‌شوند.
نشاطی، فعال بخش خصوصی در صنعت حمل و نقل با بیان اینکه صادرات مشکل خاصی ندارد، به موضوع نرخ سوخت در مرز میرجاوه اشاره کرد و گفت: نرخ سوختی که به ناوگان در این مرز داده می‌شود، بالا است و اکنون با قیمت 1250 تومان گازوئیل دریافت می‌شود و نرخ بعدی 1380 تومان خواهد بود. همچنین موضوع خدمات فوق‌العاده (دیمان گمرکی) که خارج از ساعت کاری گمرک برای کامیون‌ها انجام می‌شود، برای کامیون‌های پر 14000 تومان و کامیون‌های خالی 7000 تومان است.
از دیگر مشکلات این گمرک زمان‌بر بودن اسکن کالاها بوده که برای بخش خصوصی هزینه‌بر است؛ قطعی مکرر سیستم پیش اظهاری مورد دیگری بود که بخش خصوصی به آن اشاره می‌کند.
دشتانی با بیان اینکه اگر قیمت سوخت پایین بیاید هزینه‌های صادراتی نیز کاهش خواهد یافت، گفت: عدم حمل کالای حساس و هدف، طی کردن روزانه 500 کیلومتر، توقف در تیرپارک و خوشنام بودن از سوی شرکت حمل و نقل معیارهایی است که منجر به کاهش صف ایکس ری می‌شود.
وی افزود: شرکت‌هایی که رانندگان خودمالک دارند و کالاهای هدف نیستند، باید از این مکانیزم تبعیت کنند، همچنین انجمن حمل و نقل در استان می‌تواند با رتبه‌بندی شرکت‌ها بخشی از این موضوع را حل کند.
فعالان بخش خصوصی معتقدند، نباید سوخت که در مرز میرجاوه تحویل می‌شود، از مرز بازرگان بیشتر باشد، زیرا همین عامل باعث قاچاق سوخت خواهد شد، همچنین در کشور پاکستان هر لیتر سوخت گازوئیل 900 تومان است، بنابراین باید این قیمت نیز پایین بیاید.
به گزارش فارس؛ یکی از مشکلات زیرساختی گمرک میرجاوه عدم تفکیک کامیون‌های صادراتی و وارداتی بوده که خود عاملی بر تخلف محسوب می‌شود، همچنین اطلاعات اسکن مبدا به شکل دستی فرستاده می‌شود. روزهایی وجود دارد که 4 روز برای اسکن باید پشت گمرک معطل شویم و هیچ خدمات رفاهی در پایانه وجود ندارد. مسئولان گمرک نیز از پایانه‌ها قول گرفته‌اند تا خوابگاه و خدمات رفاهی در این بخش تأمین شود.
یکی از رانندگان ترانزیتی با اشاره به مشکلات پایانه میرجاوه تصریح می‌کند: بخش پایانه‌ای و گمرک از یکدیگر جدا بوده و با توجه به معطلی اسکن در این محدوده، آبخوری، دستشویی و محلی برای استراحت وجود ندارد، توقع داریم تشریفات گمرکی با حداقل زمان انجام شود. با پایان یافتن ساعت اداری نمی‌توان از خدمات موجود در پایانه‌ها استفاده کرد بنابراین رانندگان با مشکلات مختلفی روبرو هستند. با توجه به ظرفیت دستگاه ایکس‌ری بعضی اوقات فقط یک روز برای اسکن معطل می‌شویم.
مسئولان گمرک نیز در پاسخ به این مشکلات تصریح کردند: 20 هکتار زمین وجود دارد که 5 هکتار آن را پایانه جدا کرده و زیرساخت‌ها را در این محدوده قرار داده است، اما از ساعت 4 عصر به بعد محوطه پایانه‌ها روی کامیون‌ها بسته می‌شوند و نمی‌توانند از خدمات رفاهی استفاده کنند، پایانه‌ها بابت ترانزیت تُن کیلومتر دریافت می‌کنند و طبق مصوبات مسئول توسعه و ایجاد امکانات هستند. همچنین کارمندان گمرک با بیان اینکه روزها در آسایشگاه آبی برای مصرف وجود ندارد، عنوان می‌کنند در این منطقه مشکل آب شرب وجود دارد، بنابراین باید برای این مشکل نیز چاره‌اندیشی صورت بگیرد.
از دیگر مشکلات مرز میرجاوه بازارچه مشترک است که فاقد هرگونه زیرساخت بوده و طرف پاکستانی به دلیل آنکه مالیاتی از کامیون‌های خود دریافت نمی‌کند، تسهیلاتی نیز ارائه نمی‌کند و اجازه ساخت و ساز هم نمی‌دهد.
فعالان بخش خصوصی معتقدند استانداری در پایانه‌ها از هر کامیون 60 هزار تومان دریافت می‌کند که روزی 80-70 کامیون ورود و خروج کرده و روزانه درآمد 5 میلیون تومانی دارد.
همانطور که در تصویر مشاهده می‌شود، هنگ مرزی از یک اتاقک و سرپناه برای کنترل کامیون‌های ورودی و خروجی به بازارچه مشترک بی‌بهره است و در چنین فضایی فعالیت می‌کند.
از دیگر مشکلات بازاچه مشترک با پاکستان عدم وجود انبار و فضا و بستر مناسب برای ترانس شیپ منت (تبادل و جا به جایی) کالا است.
به گزارش فارس، یکی دیگر از گمرکات استان سیستان و بلوچستان گمرک میلک محسوب می‌شود که از سال 81 راه‌اندازی شد و فاصله آن تا زاهدان 243 کیلومتر واقع در 47 کیلومتری شرق زابل است، نزدیکترین شهر افغانستان، شهر زرند مرکز ولایت نیمروز با فاصله 4 کیلومتری است. میلک روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان هیرمند هم مرز با افغانستان بوده که پل بزرگ ابریشم روی رودخانه هیرمند در مجاورت این روستا به عنوان گذرگاه مرزی ایران و افغانستان شناخته می‌شود. به لحاظ زیرساختی با توجه به نوساز بودن این گمرک امکانات و تجهیزات بهتر و مناسب‌تری مشاهده می‌شود.
این گمرک بیشتر نقش صادرات به خصوص مواد نفتی و ترانزیت و مسافری را ایفا می‌کند و نماینده استاندارد، بانک، پایگاه بهداشت، قرنطینه نیز وجود دارد.
یکی از مشکلات این مرز هزینه‌های سربار پایانه از رانندگان کامیون‌های صادراتی بوده و در صورتی که از خدمات رفاهی آن استفاده نکنند، باید 28 هزار تومان به توقفگاه قبل از ورود به گمرک پرداخت کنند.
در جلسه با مسئولان مستقر در مرز میلک مسائل و مشکلاتی از جمله تسهیل صادرات، چگونگی مبارزه با مواد مخدر در مرز و نحوه تعامل با مسئولان کشور افغانستان بحث و بررسی شد.
در این جلسه علیرضا دشتانی با بیان اینکه به دلیل ورود مواد مخدر ملاحظاتی در مرزهای افغانستان وجود دارد یادآور شد: تفکرات سنتی پاسخگوی نیازها و تعاملات نیست و باید امور گمرکی مکانیزه شود. گاهی جاسازی مشروبات به گونه‌ای است که دستگاه ایکس ری هم تشخیص نمی‌دهد، همچنین مشکلات مرز میلک باید با تعامل کمیته مرزی انجام شود.
به گفته وی، وقتی یک محموله 20 میلیون تومانی از دوبی به سمت مرز میلک افغانستان می‌رود، باید به آن شک کرد زیرا غالباً پیش‌ساز مواد مخدر حمل می‌کنند، اگر شرکتی تخلف و یا قاچاقی مشاهده کرد باید اطلاع دهد وگرنه اخلال در امر تجارت محسوب می‌شود. آخرین مدل قاچاق کشویی کردن سقف کانتینرها است که باید شرکت‌های حمل و نقل به این مسائل توجه کنند. از اول سال تا امروز 9 مورد قاچاق داشتیم که 5 مورد آن ضبط شده است. اخبار قاچاق باید شرکت‌های حمل به عنوان همکار گمرک اطلاع دهند. احتمال جاسازی پیش‌ساز مواد مخدر در لوازم یدکی بیشتر است برای پولشویی و کارشویی برخی کالاها از چند کشور عبور می‌کند، تا کشور مبداء شناسایی نشود.
نهبندانی مسئول پایانه مرزی نیز در مورد حضور شرکت نفت در داخل محوطه گمرکی که مشکلات عدیده‌ای ایجاد کرده است، خاطرنشان کرد: طبق مصوبه استاندار شرکت نفت در داخل محوطه حضور یافته است، این موضوع با واکنش رضا صادق معاون مدیرکل صادرات گمرک ایران روبرو شد و عنوان کرد، حضور شرکت نفت و تجمع کامیون‌ها موجب اختلال در روند کار تشریفات گمرکی می‌شود و پمپ بنزین باید به بیرون از محوطه گمرک منتقل شود زیرا این محیط برای تشریفات و دریافت اظهارنامه کامیون‌ها پیش‌بینی شده است.
دشتانی نیز در ادامه تاکید کرد: در داخل مرز شرکت نفت گازوئیل می‌فروشد و از طرفی می‌گوییم، چرا قاچاق سوخت وجود دارد.
مسئول پایانه‌ها نیز معتقد است بیش از 320 کانتینر در مرز افغانستان مانده که به علت بازدیدهای متعدد با مشکلات مختلفی روبرو هستند.
ریگی مسئول انجمن حمل و نقل استان با بیان اینکه خواب هرشب کامیون‌ها 100 دلار هزینه به همراه دارد، تصریح کرد: سرجمع هزینه‌های یک کامیون برای ورود به خاک ایران یک میلیون 700 تا یک میلیون 800 هزار تومان است که فقط از کامیون‌های ایرانی گرفته می‌شود. همچنین بخشی از این معطلی به دلیل بازرسی‌های هنگ مرزی بوده که هزینه صادرات و ترانزیت را بالا می‌برد.
در این جلسه مسئول استاندارد نیز با تاکید بر اینکه هنوز به پنجره واحد تجارت فرامرزی متصل نیستیم و باید پاسخ آزمایش‌ها از زابل ارسال شود، بنابراین حداقل یک تا 2 روز زمان می‌برد.
ریگی عنوان می‌کند: ترافیک چند کیلومتری کامیون‌ها پشت مرزهای افغانستان وجود دارد که درخواست داریم، مسئولان برای آن چاره‌ای بیندیشند.
همچنین نهبندانی مسئول پایانه‌ها با اشاره به اینکه اگر زمان توقف کامیون‌ها کاهش یابد هزینه‌ها نیز نصف خواهد شد، تصریح کرد: بیشترین علت توقف ترانزیت و صادرات به دلیل حساسیت‌های هنگ مرزی است.
