خبرگزاری تسنیم جمعه 3 اسفند 97 : خبرگزاری تسنیم، روند سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران در طول  چهار دهه گذشته افزایش چمشگیری داشته است به طوری که از حدود 909 میلیون دلار سال 1978 به بیش از 5 میلیارد دلار در سال 2017 رسیده که نشان دهنده رشد حدود پنج برابری سرمایه گذاری خارجی در این دوره زمانی است. ولی اگر به روند سرمایه گذاری خارجی در کشور در این بازه زمانی نگاهی بیندازیم در میابیم که روند سرمایه گذاری در کشور به خصوص از سال 1999 با افت و خیزهای بسیاری همراه بوده است؛ سرمایه گذاری خارجی بعد از سال 1999 به یکباره روند صعودی به خود گرفته است به طوری که در عرض سه سال از حدود 35 میلیون دلار به 3.5 میلیارد دلار رسیده است ولی بعد از این زمان شاهد افت بالای سرمایه گذاری در کشور هستیم تا جایی که در سال 2008 سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران به 2 میلیارد دلار سقوط کرده است که این مساله نشان دهنده آن است که اقتصاد ایران قادر به حفظ روند رو به رشد سرمایه گذاری نبوده است.

بعد از سال 2008 سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشور مجددا روند صعودی به خود گرفته و به 4.6 میلیارد دلار در سال 2012 رسیده است. این افزایش های ناگهانی در جذب سرمایه گذاری خارجی به گونه ای نشان دهنده پتانسیل های بسیار بالای اقتصاد کشورمان در جذب سرمایه گذاری خارجی است و افت های ناگهانی اما نشاندهنده آن هستند که ما قادر به حفظ شرایط ایجاد شده نبوده ایم چراکه در سال 2015 مجدداً شاهد افت سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشور هستیم.

سرمایه گذاری خارجی با ثبات اقتصادی رابطه مستقیم دارد؛ هر زمان که ثبات اقتصادی در کشور تحت عواملی چون جنگ، تحریم های اقتصادی یا سوء مدیریت شاخص های کلان اقتصادی تحت تاثیر قرار گرفته است شاهد افت سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشور بوده ایم. صنایع غذایی هم از این قاعده مستثنی نیست و سرمایه گذاری در این صنعت هم در شرایط بی ثباتی اقتصادی با افت مواجه بوده و بالعکس در شرایط امنیت و ثبات، تقویت شده است. این صنعت هم در کنار صنایع بزرگ نفت، گاز و پتروشیمی از صنایعی است که از جذابیت بالایی برای سرمایه گذاران خارجی برخوردار است، چراکه علاوه بر بازار بسیار بزرگ که در نتیجه افزایش جمعیت ایران به بیش از 80 میلیون نفر در داخل کشور ایجاد شده است، از فرصت های صادراتی بسیار ارزشمندی به کشورهای همسایه که عمده آنها از واردکنندگان محصولات غذایی هستند، بهره مند است. همچنین عمده محصولات کشاورزی مورد نیاز در صنایع غذایی در داخل کشور تولید می شود که می تواند به عنوان یکی از مزیت های مهم صنایع غذایی کشورمان برای جذب سرمایه گذاری خارجی مورد نظر قرار گیرد.

آمارها نشان دهنده آن هستند که صنایع غذایی ایران 16 درصد از ارزش افزوده کل صنعت را به خود اختصاص داده و توانسته با بیش از 10 هزار بنگاه صنعتی اشتغالی 215 هزار نفری برای کشور ایجاد کند، بنابراین جذب سرمایه گذاری در این صنعت می تواند نویددهنده ایجاد فرصت های شغلی قابل ملاحظه و ارزش افزوده بالا برای کشور باشد. با این وجود آمار داده ها نشان می دهند که ما نتوانسته ایم با وجود ظرفیت ها و مزیت هایمان از این موقعیت استفاده کنیم؛ اگر ایران و کشور همسایه ترکیه را مقایسه کنیم، کشور ما در سال 2010 حدود 650 میلیون دلار سرمایه گذاری خارجی در صنعت غذا داشته است، در حالی که سرمایه گذاری خارجی در ترکیه تنها 200 هزار دلار بوده است، اما ناگهان در سال 2012 سرمایه گذاری خارجی در صنایع غذایی کشورما به صفر رسیده است در حالی که ترکیه توانسته در این سال 2 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی جذب کند. این مساله به دنبال اعمال تحریم های خارجی بر علیه اقتصاد کشورمان رخ داده و ترکیه از این موقعیت نهایت استفاده را برای جذب سرمایه گذاری خارجی کرده است به طوریکه بیش از 40 کشور خارجی که در نظر داشتند در این منطقه سرمایه گذاری کنند سرمایه های خود را در این کشور انجام داده اند چراکه تحریم های اقتصادی پیاپی با ایجاد فضای نااطمینانی در اقتصاد فرصت های جذب سرمایه گذاری خارجی را از ما ربوده، فرصت هایی که می توانند در آینده برای ما غیرقابل بازگشت باشند.

جذب سرمایه گذاری خارجی علاوه بر مزیت های نسبی کشورها تا حد زیادی به فضای امن اقتصادی وابسته است، فضایی که نااطمینانی و نوسانات در آن به کمترین میزان رسیده باشد، در این فضاست که سرمایه گذاران خارجی می توانند ریسک خود را به حداقل برسانند. سرمایه گذاری خارجی در کشور ما از سال 2015 و پس از امضای توافقنامه هسته ای و برداشته شدن تحریم ها از 2 میلیارد دلار به بیش از 5 میلیارد دلار در سال 2017 صعود کرد، اما با خروج یکجانبه ایالات متحده از توافق هسته ای بسیاری از شرکت های بزرگ خارجی از بیم تحریم ها ایران را ترک کردند که این مساله افت و خیزهای سرمایه گذاری در کشور را شدت بخشیده است، افت و خیزهایی که می توانند در روند توسعه صنایع کشور ما وقفه ایجاد کنند، چراکه یکی از مهم ترین نتایج بهره گیری از سرمایه گذاری خارجی امکان بهره مندی از دانش فنی جدید و ارتقای فناوری در صنایعی است که می توانند توان تولیدی و صادراتی ما را ارتقا بخشند، به خصوص در رابطه با صادرات غیرنفتی  که اهمیت آن هر روز بیش از پیش در اقتصاد ما نمایان می شود.

* کاوه زرگران دبیرکل کانون صنایع غذایی